Wat is het verschil tussen blote eigendom en vruchtgebruik?
Sofie Demeulemeester
Legal managerHet eigendomsrecht, de zogenaamde volle eigendom, kan enerzijds worden opgesplitst in vruchtgebruik en anderzijds in naakte- of blote eigendom. Er zijn evenwel nogal wat onduidelijkheden omtrent deze juridische figuren. Wij geven je graag meer duidelijkheid.
- Even herhalen: volle eigendom vs vruchtgebruik en blote eigendom
- Vruchtgebruik betekenis en rechten
- Naakte of blote eigendom betekenis en rechten
- Uitdoven van het vruchtgebruik
- Successierechten en waardering van het vruchtgebruik
- Plichten van de vruchtgebruiker en de naakte eigenaar
Even herhalen: volle eigendom vs vruchtgebruik en blote eigendom
De eigendom van een onroerend goed bestaat in principe uit het vruchtgebruik en de blote eigendom, ook wel naakte eigendom genoemd. Ben je volle eigenaar van een onroerend goed, dan ben je dus zowel vruchtgebruiker als blote eigenaar.
In bepaalde gevallen, zijn de vruchtgebruiker en de blote eigenaar niet dezelfde persoon, denk maar aan de situatie waarbij iemand overlijdt en zijn kinderen de blote eigendom van zijn woning erven en zijn langstlevende echtgenote het vruchtgebruik; of die gevallen waarin er in het kader van successieplanning met een constructie van gesplitste aankoop wordt gewerkt en de ouders vruchtgebruiker zijn en de kinderen of kleinkinderen blote eigenaar.
Vruchtgebruik betekenis en rechten
Zoals de benaming reeds aangeeft is de vruchtgebruiker de persoon die kan genieten van de ‘vruchten’ van een goed, dit kan zowel slaan op roerende als onroerende goederen. Om dit te verduidelijken kunnen we verwijzen naar art. 3.138 Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek dat de definitie van vruchtgebruik geeft: ‘vruchtgebruik is het recht om van een zaak, waarvan een ander de eigendom heeft, tijdelijk het genot te hebben, zoals de eigenaar zelf, maar met de verplichting om de zaak zelf in stand te houden’.
Wanneer iemand dus het vruchtgebruik op een onroerend goed verwerft (vb. een woning door een overlijden), dan heeft hij het volledige genot op dit goed. Dit genot is ruimer dan uitsluitend het gebruik. De vruchtgebruiker mag het pand verhuren, in welk geval hij recht heeft op alle huurinkomsten.
Naakte of blote eigendom betekenis en rechten
Blote of naakte eigendom, wat is dat nu? De blote - of naakte - eigenaar blijft gedurende de termijn van het vruchtgebruik eigenaar van het onroerend goed, maar zijn eigendomsrecht wordt in grote mate aan banden gelegd. Hij heeft niet langer het vrij genot en gebruik van het pand.
Wat hij daarentegen wel blijft behouden is het recht om de blote eigendom te verkopen of weg te schenken. Indien hij het pand volledig wenst te verkopen, zal hij hiervoor de uitdrukkelijke toestemming van de vruchtgebruiker nodig hebben (waarbij de vruchtgebruiker dan recht heeft op zijn deel).
Uitdoven van het vruchtgebruik
Een recht van vruchtgebruik kan aangegaan worden voor een bepaalde of onbepaald duur. Echter, het vruchtgebruik kan nooit langer duren dan dertig jaar.
Bij de beëindiging van het vruchtgebruik zal dit recht ‘uitdoven’ waardoor de blote of naakte eigenaar automatisch volle eigenaar wordt van het goed. Er zijn verschillende manieren om een einde te maken aan het vruchtgebruik:
door het overlijden van de vruchtgebruiker
door het verstrijken van de tijd waarvoor het werd verleend
door vermenging of vereniging van zowel vruchtgebruik als blote eigenaar in dezelfde persoon
door de niet-uitoefening van het vruchtgebruik gedurende 30 jaar (= verjaring)
door het tenietgaan van de zaak waarop het vruchtgebruik is gevestigd
Successierechten en waardering van het vruchtgebruik
Het correct bepalen van de waarde van het vruchtgebruik is belangrijk om moeilijkheden met de fiscus te vermijden. Zo zal de fiscus bijvoorbeeld de erfbelastingen kunnen berekenen op basis van de waarde van het vruchtgebruik,
De fiscus hanteert een wettelijke berekeningsmethode voor het bepalen van de waarde van het vruchtgebruik inzake de erfbelastingen. Deze omzettingstabellen worden jaarlijks aangepast en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Inzake directe belastingen volgt de fiscus geen bijzondere regels omtrent de waardering van het vruchtgebruik. Het vruchtgebruik zal gewaardeerd worden op basis van de werkelijke economische waarde. Zo zullen ze bijvoorbeeld rekening houden met de huurwaarde of de werkelijke huuropbrengsten.
Plichten van de vruchtgebruiker en de naakte eigenaar
Het vruchtgebruik brengt voor de vruchtgebruiker de nodige verplichtingen met zich mee. De belangrijkste is de instandhoudingsplicht. Zo zal de vruchtgebruiker het pand moeten onderhouden als een goede huisvader en dus moeten instaan voor alle onderhoudsherstellingen met het oog op het behouden van de waarde van het onroerend goed; denk maar aan het onderhoud van de lift of schilderwerken. Daarnaast is de vruchtgebruiker ook verplicht om de periodieke lasten - zoals de onroerende voorheffing - te betalen en geldt er een verzekeringsplicht bij aanvang van het vruchtgebruik, zodat de vruchtgebruiker niet enkel het vruchtgebruik maar ook de blote eigendom moet verzekeren.
De blote eigenaar staat op zijn beurt in voor de grove of structurele herstellingswerken - bijvoorbeeld: het plaatsen van een nieuwe centrale verwarming, herstellingswerken aan het dak,... -, en dit in samenspraak met de vruchtgebruiker. Hierbij kan de blote eigenaar eisen dat de vruchtgebruiker proportioneel - nl.: in verhouding tot de waarde van het vruchtgebruik - meebetaalt in de bijhorende kostprijs.
Meer weten over dit thema in het kader van succesieplanning?
Onze beleggingsadviseurs nemen graag de tijd om een plan op maat uit te werken.
Ontdek interessant beleggingsvastgoed
Huis te koop Ieper
Gerelateerde video's
Ook interessant om te lezen
Vastgoed te koop
Ben je op zoek naar het pand dat het beste bij jou past? Ontdek ons volledig aanbod van panden die te koop staan op onze website!
Wij maken gebruik van cookies om jouw gebruikservaring op onze website zo optimaal mogelijk te maken. Daarnaast wensen wij tracking- en advertentiecookies te gebruiken om jouw websitebezoek persoonlijker te maken. Ben je benieuwd naar deze gepersonaliseerde advertenties? Klik dan op “Akkoord”(met ons privacybeleid). Lees meer
